Obliczenie wysokości należnej kwoty dotacji na niepełnosprawne dziecko w 2017 r. objęte wychowaniem przedszkolnym w niepublicznych placówkach przedszkolnych[1], wbrew powszechnym opiniom, nie jest skomplikowane. Wystarczy znajomość przepisów i danych tzw. metryczki subwencji oświatowej dla gminy. Wiedza na temat sposobu obliczenia kwoty dotacji na dziecko objęte kształceniem specjalnym ma szczególne znaczenie dla organów prowadzących te placówki, umożliwia bowiem „kontrolę” nad prawidłowością procesu naliczania i przekazywania dotacji przez gminę.

Kształcenie specjalne niepełnosprawnego dziecka

Każda placówka wychowania przedszkolnego, bez względu na rodzaj, ma obowiązek zapewnić niepełnosprawnemu dziecku wsparcie wynikające bezpośrednio z zapisów zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Niepełnosprawność w procesie edukacji nie należy rozumieć jako rezultat uszkodzenia ciała, zmysłów czy choroby, ale raczej jako wynik barier społecznych, ekonomicznych, fizycznych, psychicznych, jakie dziecko napotyka w środowisku. Dziecko z niepełnosprawnością[2] z uwagi na dysfunkcje rozwojowe o różnej etiologii wymaga zastosowania specjalnej organizacji procesu edukacyjnego w zakresie form, metod i środków w pracy dydaktycznej. Podstawą do organizowania tak rozumianego procesu jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym przez publiczną poradnię specjalistyczną, ze względu na rodzaj niepełnosprawności dziecka[3]. Orzeczenie to zawiera konkretne zalecenia dla nauczycieli i specjalistów pracujących w placówce przedszkolnej w odniesieniu do dziecka. Na podstawie tego orzeczenia tworzy się zespołowo wielospecjalistyczną ocenę funkcjonowania dziecka i indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET).

Zasady obliczania wysokości dotacji

Niepublicznym placówkom przedszkolnym, które organizują kształcenie specjalne dla niepełnosprawnych dzieci, przysługuje dotacja na zasadach określonych w przepisach art. 90 w ust. 2b, 2ca, 2d ustawy o systemie oświaty[4]. Od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje zasada, iż niepubliczne przedszkole, niepubliczne przedszkole specjalne, niepubliczne przedszkole integracyjne oraz niepubliczna inna forma wychowania przedszkolnego otrzymują na każde niepełnosprawne dziecko dotację w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takie dziecko przedszkola lub innej formy wychowania w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Kwota, o której mowa w ustawie o systemie oświaty, uzależniona jest od sposobu podziału subwencji oświatowej. Sposób ten corocznie określa rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok[5]. W przypadku dzieci niepełnosprawnych objętych kształceniem specjalnym w placówkach wychowania przedszkolnego rozporządzenie wyróżnia w 2017 r. cztery wagi oraz jedną wagę dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju.

Wartości wag wraz z przypisanymi im rodzajami niepełnosprawności przedstawia poniższe zestawienie:

Jeśli, zgodnie z aktem prawa miejscowego (uchwałą rady gminy), dotacja na dziecko niepełnosprawne przysługuje w wysokości równej kwocie przewidzianej na niepełnosprawne dziecko przedszkola, przedszkola specjalnego, przedszkola integracyjnego oraz innej formy wychowania przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez gminę, określa się ją jako iloczyn kwoty standardu A (jednolita w całym kraju), wskaźnika korygującego Di (uzależniony od struktury zatrudnienia nauczycieli w danej gminie) oraz wysokości wagi określonej przez rozporządzenie.
 

Dokładną informację o wysokości standardu A oraz wskaźnika korygującego Di gmina otrzymuje z Ministerstwa Edukacji Narodowej na przełomie marca/kwietnia w tzw. metryczce do subwencji oświatowej na dany rok.[6] Aby obliczyć wysokość należnej przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego dotacji na niepełnosprawne dziecko, należy pomnożyć finansowy standard A przez wskaźnik korygujący Di oraz przez tzw. wagę subwencyjną, czyli wskaźnik przyporządkowany konkretnej niepełnosprawności.

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka

Wczesne wspomaganie ma na celu pobudzanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Może być organizowane w niepublicznej placówce (przedszkolu, w tym w specjalnym, integracyjnym, innych formach wychowania przedszkolnego), jeżeli mają one możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w szczególności dysponują środkami dydaktycznymi i sprzętem, niezbędnymi do prowadzenia wczesnego wspomagania[7]. Zgodnie z art. 90 ust. 1a ustawy systemie oświaty od 1 stycznia 2017 r. niepubliczne placówki przedszkolne, inne formy wychowania przedszkolnego, które prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, otrzymują dotację z budżetu gminy w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Jeśli zatem przedszkole prowadzi wczesne wspomaganie rozwoju dziecka zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu, czyli w przedszkolu został powołany zespół wczesnego wspomagania oraz zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, to otrzymuje ono – o ile dziecko nie posiada orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego – miesięczną dotację w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Przysługująca przedszkolu dotacja na wczesne wspomaganie rozwoju dziecka wynosi:

5278,0717 (finansowy standard A) × 1,0071182892 (wskaźnik korygujący Di) × 0,840 (waga P₅₁) : 12 miesięcy = 372,09 zł.

Dodatkowe dotacje

Niezależnie od powyższej kwoty dotacji (tzw. dotacji z wagi) przedszkole otrzymuje również na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju dotację z budżetu gminy w wysokości równej 75% podstawowej dotacji dla przedszkoli, natomiast w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego dotację w wysokości równej 40% podstawowej kwoty dla przedszkoli.

Przedszkole lub inna forma wychowania przedszkolnego, które jednocześnie obejmują dziecko wspomaganiem oraz wychowaniem przedszkolnym na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, także otrzymują dwie dotacje:

1) dotację w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy (tzw. dotacji z wagi), czyli miesięcznie kwotę w wysokości 372,09 zł;

2) dotację w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawne dziecko przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

W przypadku dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym przedszkole otrzymuje miesięczną kwotę dotacji w wysokości 1594,69 zł, którą oblicza się następująco:

5278, 0717 (finansowy standard A) × 1,0071182892 (wskaźnik korygujący Di) × 3,600 (waga P₅₅): 12 miesięcy = 1594,69 zł.

W aktualnym stanie prawnym nie ma żadnych podstaw do tego, aby różnicować należną dotację dla niepublicznej placówki przedszkolnej w zależności od tego, czy dzieci korzystają z przedszkola niepublicznego lub innej formy w pełnym lub niepełnym wymiarze dni i godzin wychowania przedszkolnego. Ustawa nie daje żadnej podstawy do obniżenia kwoty dotacji. Dotacja jest świadczeniem w zryczałtowanej wysokości, udzielnym według zasad przewidzianych w ustawie. Sytuacja, w której liczba dzieci przyjmowanych do przedszkola jest zbyt duża w stosunku do warunków lokalowych i kadrowych (przez co uniemożliwia normalne jego funkcjonowanie i realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego ze wszystkimi dziećmi), powinna być skorygowana przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Ustawodawca rozdziela ocenę stopnia realizacji zadań od poziomu finansowania i nie przewiduje możliwości obniżania dotacji, nawet w przypadku niewypełniania lub nieprawidłowego wypełniania przez niepubliczne przedszkole zadań statutowych.[8]

Informacja o planowanej liczbie dzieci

W całym art. 90 ustawy o systemie oświaty ustawodawca zastrzegł wymaganie, aby osoba prowadząca złożyła organowi właściwemu do udzielania dotacji, w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji, informację o planowanej liczbie uczniów. Podawana informacja służy organowi dotującemu jedynie do planowania w budżecie środków na dotacje na rok następny. Planowana liczba uczniów placówki powinna być obliczona jako wielkość średnioroczna, z uwzględnieniem faktycznego stanu osób przyjętych i uczących się w placówce w bieżącym roku (do końca sierpnia) oraz przewidywanej, z należytą starannością, liczby osób, które zostaną przyjęte i będą kontynuowały edukację przedszkolną od 1 września do końca roku[9].

Do obliczenia wysokości należnej dotacji powinna być użyta faktyczna liczba uczniów, z uwzględnieniem liczby uczniów niepełnosprawnych, w danym miesiącu. W sytuacji, gdy dziecko niepełnosprawne nie było ujęte w systemie informacji oświatowej na 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji, a zostało przyjęte do przedszkola, to dotacja na takie dziecko będzie przysługiwała. Gminy, w których zwiększyła się liczba dzieci (i uczniów), mogą występować do Ministerstwa Edukacji Narodowej z wnioskiem o zwiększenie subwencji rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, w ramach wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych.

Inaczej jest jednak w sytuacji, gdy organ prowadzący niepubliczną placówkę przedszkolną nie poda we wniosku na kolejny rok planowanej liczby dzieci z opinią o wczesnym wspomaganiu rozwoju, a następnie przyjmie takie dziecko. W takim przypadku dotacja na organizowanie wczesnego wspomagania rozwoju nie będzie przysługiwała. Warto o tym pamiętać, przygotowując informację o planowanej liczbie dzieci na kolejny rok. Jeśli chcemy organizować wczesne wspomaganie rozwoju i otrzymywać należną z tego tytułu dotację, wystarczy uwzględnić we wniosku choćby jedno takie dziecko.

Maria Pecyna