Zgodnie z art. 168 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082 z późn. zm.) osoby prawne (np. stowarzyszenie) i osoby fizyczne mogą zakładać szkoły niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół (szkoła podstawowa – gmina, liceum ogólnokształcące – powiat).

Zgłoszenie do ewidencji, każdej ze szkół odrębnie, zawiera:

1. oznaczenie osoby zamierzającej prowadzić szkołę, jej miejsca zamieszkania lub siedziby;
2. określenie odpowiednio typu lub rodzaju szkoły oraz daty rozpoczęcia jej funkcjonowania;
3. w przypadku szkoły podstawowej oraz liceum ogólnokształcącego – informację, czy szkoła jest przeznaczona dla dzieci i młodzieży czy dla dorosłych;
4. w przypadku szkoły podstawowej – informację, czy w szkole będzie zorganizowany oddział przedszkolny lub oddziały przedszkolne;
5. wskazanie adresu siedziby szkoły oraz innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, jeżeli ich utworzenie jest przewidywane, przy czym inne lokalizacje muszą znajdować się na terenie jednostki samorządu terytorialnego dokonującej wpisu do ewidencji, a także informację o warunkach lokalowych zapewniających:
   • możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych,
   • realizację innych zadań statutowych,
   • bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy, spełniające wymagania określone w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, przepisach o ochronie środowiska, przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, przepisach techniczno-budowlanych i przepisach o ochronie przeciwpożarowej; spełnienie tych wymagań potwierdza się przez dołączenie do zgłoszenia pozytywnej opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz pozytywnej opinii komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej;
6. statut szkoły;
7. dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych i dyrektora, przewidzianych do zatrudnienia w szkole;
8. zobowiązanie do przestrzegania wymagań określonych w art. 14 ust. 3 cytowanej ustawy;
9. dane niezbędne do wpisania szkoły do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.

Szkoła może zostać wpisana do ewidencji, jeżeli osoba zgłaszająca szkołę do ewidencji przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty (należy się o nią zwrócić). Organ gminny lub powiatowy dokonuje wpisu do ewidencji w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia oraz z urzędu doręcza zgłaszającemu zaświadczenie o wpisie do ewidencji, a kopię zaświadczenia przekazuje właściwemu kuratorowi oświaty oraz organowi podatkowemu.

Należy pamiętać aby tworząc statut szkoły oprzeć się ściśle na zapisach art. 172 cytowanej ustawy – statut szkoły powinien określać:

1. nazwę, typ szkoły oraz jej siedzibę i zadania;
2. osobę prowadzącą szkołę;
3. organy szkoły oraz zakres ich zadań;
4. organizację szkoły;
5. szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów;
6. formę kształcenia - w przypadku szkoły dla dorosłych;
7. prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły;
8. przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły;
9. tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw uczniów;
10. sposób uzyskiwania środków finansowych na działalność szkoły;
11. zasady przyjmowania uczniów do szkoły – z tym że statut uwzględnia warunki, o których mowa w:
    • art. 134 ust. 1, art. 135 ust. 1 i 2, art. 136 ust. 1, art. 143 ust. 1 i 2 oraz art. 150 ust. 2 pkt 4 lit. c-fd cytowanej ustawy – w przypadku szkoły ponadpodstawowej, w tym dwujęzycznej, sportowej, mistrzostwa sportowego i z oddziałami przygotowania wojskowego,
    • art. 141 ust. 1, 6 i 7 cytowanej ustawy - w przypadku szkół dla dorosłych.

Zgodnie z art. 182 cytowanej ustawy osoba prowadząca szkołę podstawową i liceum ogólnokształcące niepubliczne, może dla celów organizacyjnych połączyć je w zespół i określić zasady działania zespołu. Połączenie nie narusza odrębności szkół w zakresie określonym w ustawie, w szczególności w zakresie uzyskiwania zezwolenia, cofania zezwolenia, wpisywania do ewidencji i wykreślania z niej oraz uzyskiwania dotacji.

Nie można prowadzić szkoły wyłącznie z nauczaniem „zdalnym” poza przypadkami określonymi w cytowanej ustawie.

Od 1 września 2022 r. zgodnie z nowym art. 125a cytowanej ustawy zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (nauczanie „zdalne”) będzie można poprowadzić tylko w przypadku zawieszenia zajęć stacjonarnych w określonych sytuacjach.

Jednocześnie statuty szkół od 1 września 2022 r. mają określać szczegółową organizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji tych zajęć, sposób przekazywania uczniom materiałów niezbędnych do realizacji tych zajęć, warunki bezpiecznego uczestnictwa uczniów w tych zajęciach w odniesieniu do ustalonych w danej szkole technologii informacyjno-komunikacyjnych, mając na uwadze łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia.

Statut szkoły ma także określać sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki.

Edukacja domowa (bez nauki stacjonarnej) – zgodnie z art. 37 cytowanej ustawy na wniosek rodziców dyrektor szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, do której uczeń został przyjęty, może zezwolić, w drodze decyzji administracyjnej, na spełnianie przez ucznia obowiązku szkolnego (szkoła podstawowa) lub obowiązku nauki (liceum ogólnokształcące) poza szkołą. Powyższe nie dotyczy szkół dla dorosłych.

Zezwolenie może być wydane przed rozpoczęciem roku szkolnego albo w trakcie roku szkolnego, jeżeli do wniosku o wydanie zezwolenia dołączono:

1. oświadczenie rodziców o zapewnieniu uczniowi warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym,
2. zobowiązanie rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym przez ucznia spełniającego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych.

Uczeń spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą uzyskuje roczne oceny klasyfikacyjne na podstawie rocznych egzaminów klasyfikacyjnych z zakresu części podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym, uzgodnionej na dany rok szkolny z dyrektorem szkoły.

Egzaminy klasyfikacyjne są przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.